Jak działa kofeina?
Kofeina jest organicznym związkiem chemicznym, obecnym przede wszystkim w kawie. Substancją bliźniaczą do niej jest także teina zawarta w herbacie czy też guaranina, pochodząca z guarany. Pomimo różnić w nazewnictwie każda z nich działa na mózg podobnie, oddziałując na adenozynę, która odpowiada za wysyłanie do mózgu sygnału informującego o zmęczeniu. Jednocześnie kofeina pobudza wzrost innych substancji, takich jak dopamina i norepinefryna, te zaś dodają energii, poprawiają czujność i wzmacniają koncentrację.
Jakie zalety ma spożywanie kofeiny?
Najważniejszą pozytywną właściwością kofeiny jest jej działanie pobudzające. Spożycie jednej filiżanki ulubionej kawy pozwala zwalczyć ospałość i zwiększyć koncentrację, a tym samym wpłynąć korzystnie na efektywność pracy i wydajność mózgu. Inną znaczącą zaletą przyjmowania kofeiny jest również usprawnienie procesów trawiennych i metabolizmu, które przekłada się na wspomaganie szybszej utraty wagi. Substancja ta bardzo często trafia do składu suplementów diety na odchudzanie, gdyż przyspiesza spalanie tłuszczu i pomaga wyregulować cykl wypróżnień.
Istnieją także badania sugerujące, że regularne picie kawy zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji oraz chorób mózgu, takich jak Alzheimer i choroba Parkinsona.
Jaką ilość kofeiny można przyjąć dziennie?
Choć kofeina jest substancją naturalną, nie powinno się przyjmować jej na co dzień w zbyt dużych ilościach. Bezpieczna dawka w przypadku dorosłych wynosi około 300 mg na dobę, zaś u dzieci należy obliczyć ją na podstawie ich masy ciała, mnożąc wagę przez dozwolone do spożycia 5,3 mg kofeiny.
Ponieważ substancja ta jest obecna nie tylko w kawie czy herbacie, ale także w kakao, napojach, lekach przeciwbólowych czy nawet słodyczach, niezwykle łatwo jest przekroczyć jej zalecane dzienne spożycie. Warto pamiętać zatem, że jedna filiżanka kawy dostarcza już około 80 - 140 mg kofeiny, filiżanka czarnej herbaty około 50 mg, a czekolada od 10 do 70 mg. Przekroczenie dziennej dawki tej substancji uznawane jest za przedawkowanie i dotyczy przyjęcia 500 mg kofeiny. W przypadku spożycia 2000 mg tego związku, mówi się już o zatruciu. Jego objawy to silne pobudzenie, uderzenia gorąca, drgawki, zawroty głowy oraz bezsenność.
Czy można uzależnić się od kofeiny?
Kofeina jest jednym z najpopularniejszych środków psychoaktywnych, a jej częste nadużywanie może prowadzić do fizycznego uzależnienia. Świadczy o nim dzienne spożycie tej substancji w ilości przekraczającej 600 mg na dobę. W praktyce oznacza to konieczność wypicia więcej niż 7 filiżanek naparu dziennie lub przyjęcia takiej samej ilości kofeiny pod postacią napojów energetycznych, czekolady czy coca coli.
Charakterystyczne objawy uzależnienia od kofeiny to między innymi:
- zaburzenia snu, czyli nadmierna senność lub bezsenność
- zaburzenia nastroju - nadmierna nadpobudliwość lub drażliwość
- intensywne bóle głowy
- uczucie bezzasadnego lęku
- kołatanie serca oraz przyspieszony rytm serca
- silne zmęczenie, ustępujące po spożyciu filiżanki kawy
Aby ustrzec się przed problemem uzależnienia od kofeiny, wystarczy jedynie ograniczyć jej spożycie do maksymalnie 3 filiżanek dziennie, a także uważać na przyjmowanie jej pod inną postacią. W przypadku regularnego picia kawy, specjaliści zalecają także jednodniowe przerwy.
Kto powinien unikać kofeiny?
Spożywanie kofeiny odradzane jest przede wszystkim osobom chorym na nerwicę oraz zmagającym się z silnym, długotrwałym stresem. W takim przypadku jej działanie może bowiem wpłynąć bardzo negatywnie na pracę całego układu nerwowego i niepotrzebnie nasilić odczuwane napięcie nerwowe.
Kawy i innych napojów z dodatkiem kofeiny nie należy podawać także dzieciom, gdyż skutkiem jej oddziaływania jest nie tylko nadpobudliwość, ale także nieprawidłowy rozwój kości. Z kofeiny powinny zrezygnować również kobiety w ciąży, gdyż substancja ta po przedostaniu się przez łożysko może zniszczyć niewykształconą jeszcze wątrobę płodu i stać się przyczyną zbyt niskiej masy urodzeniowej. Kawa nie jest wskazana także dla palaczy, gdyż w takim połączeniu znacząco zwiększa ryzyko zachorowalności na schorzenia związane z sercem.
Spożycie kofeiny powinny kategorycznie ograniczyć również osoby chore na nadciśnienie tętnicze, cukrzycę i owrzodzenia, ponieważ przy każdym z tych schorzeń substancja ta może doprowadzić do zaostrzenia przebiegu choroby.